Institut za javnu politku predstavio je danas u Univerzitetskoj biblioteci „Svetozar Marković“ ''Zbirku mapa, veduta i dokumenata – Srbija, Crna Gora i Dalmacija kroz vekove''.
Ova knjiga bila je ujedno i povod za održavanje skupa Kartografija i kartofilija u Srbiji 2022., koji su zajedno priredili Institut za javnu politiku i Univerzitetska biblioteka Svetozar Marković.
Današnji skup bio je prvi događaj ove vrste u našoj zemlji. U Univerzitetskoj biblioteci, na jednom mestu okupili su se naučnici, kolekcionari i predstavnici institucija koji su u okviru tri sesije razgovarali o razvoju kartografije, od njenog nastanka do danas. Posebna pažnja posvećena je značaju kartofilije i njenoj ulozi u smislu istorijskih dokumenata.
Prva sesija bila je posvećena upravo promociji knjige ''Zbirka mapa, veduta i dokumenata – Srbija, Crna Gora i Dalmacija kroz vekove'' Instituta za javnu politiku. Knjiga je sačinjena od 112 mapa, 39 veduta i 41 knjige, dokumenata i srodnog materijala.
Važno je napomenuti da ovo izdanje ne predstavlja puko nabrajanje podataka i suvoparno ređanje slika od stranice do stranice, već je pre svega zamišljeno kao uvod u kartofiliju i kolekcionarstvo. Kako objašnjava naučni saradnik Instituta dr Vladimir Abramović, jedan od autora ove Zbirke, u njemu se mogu pronaći informacije o tehnikama izrade i štampe. Važan segment odnosi se i na predstavljanje istorijskog konteksta, odnosno okolnosti u kojima su ova dela nastala.
“Kako bismo na pravi način razumeli jednu mapu, moramo znati u kakvim okolnostima je nastala – kakve su bile političke prilike, koji ratovi i sukobi su bili u toku, ko je autor mape. Da li je izvor relevantan ili su eventualno, u njenom kreiranju udela imali trgovci koji su na taj način računali svoje puteve… Upravo zbog toga, ponosan sam što ova zbirka pruža jedan širi kontekst svim čitaocima i zaista ne postoji mogućnost da vas ne zaintrigira već na samom početku.”
Ono što je, prema njegovim rečima, i bio jedan od ciljeva kojima se on, zajedno sa timom autora, rukovodio prilikom izrade ove Zbirke, jeste podsticanje interesovanja akademske i šire javnosti za teme izrade, sakupljanja i korišćenja mapa, karata, atlasa, odnosno kartografiju i kartofiliju uopšte.
“Svi znamo da deca obično uče glavne gradove napamet, od ranog detinjstva vole da se igraju sa atlasima i globusima, a onda dolazi geografija, mnogima omiljeni predmet u osnovnoj i srednjoj školi. Nakon toga, kao da svi zaboravimo na geografske karte, mape i globuse. Ono što mi želimo, jeste da širokoj javnosti u Srbiji zaista približimo ovu temu, njen značaj za razumevanje istorije, kao i da ukažemo na činjenicu da su karte i mape zaista najbolji svedoci jednog vremena. Svedoci koji ne govore rečima, ali svojom slikom kazuju sve”, objašnjava dr Abramović.
Kako smo svedoci vremena digitalizacije i naprednih tehnologija, sve mape koje se nalaze u zbirci prilagođene su savremenom čitaocu, dok su istovremeno u potpunosti sačuvale svoju vrednost kao “svedoka jednog vremena”. Poduhvat sistematizacije, digitalizacije i procenjivanja materijala započet je sredinom 2018. godine, a okončan u decembru 2019.
U ovoj kolekciji nalaze se mape Balkanskog poluostrva sa posebnim osvrtom na centralnu Srbiju, Vojvodinu, Hercegovinu, Slavoniju, Boku kotorsku i istočnu obalu Jadrana. U ovom, drugom i dopunjenom izdanju Zbirke, nalaze se dela nastala između 1493. i 1931. godine, čime je obuhvaćen vremenski period duži od pet vekova. Zajedno sa nekoliko privatnih kolekcija, ovo je jedna od najobimnijih kartofilskih zbirki na našim prostorima, ako izuzmemo zbirke u državnom vlasništvu.
Današnji skup otvoren je jednodnevnom izložbom mapa i karata iz fonda Univerzitetske biblioteke „Svetozar Marković“ i Instituta za javnu politiku, na kojoj su posetioci po prvi put bili u prilici da vide neke od najređih i najvrednijih mapa, karata i veduta sa ovih prostora. Interesovanje za današnji skup i izložbu prevazišlo je sva očekivanja i to daje za pravo da se nadamo povratku kartografije i kartofilije u Srbiju na velika vrata.
Beograd,
14. maj 2022. godine
